Historia

Zofia Kossak-Szczucka Szatkowska

Urodziła się 8 sierpnia 1890r. w Kośminie koło Puław. Pochodziła z rodziny, która zaznaczyła trwały ślad w kulturze polskiej. Dziadkiem Zofii był znany malarz Juliusz Kossak. Do rodziny należeli także malarze Wojciech i Jerzy Kossakowie, poetka Maria (z Kossaków) Pawlikowska-Jasnorzewska, pisarka Magdalena Samozwaniec (z Kossaków Staszewska-Niewidowska).
Zofia otrzymała wykształcenie domowe, zajmowała się oświatą wśród młodzieży wiejskiej, studiowała w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, w szkole rysunku w Genewie. Po 1909r. przebywała często na Wołyniu. W 1915 roku wyszła za mąż za Stefana Szczuckiego, który namówił ją do pisania. Po śmierci męża w 1922 roku zamieszkała w Górkach Wielkich pod Skoczowem. Dworek w Górkach stał się ważnym ośrodkiem kulturalnym. Stąd kierowała debiutem literackim Gustawa Morcinka. W 1925 roku wyszła powtórnie za mąż za Zygmunta Szatkowskiego, historyka wojskowości, który wspierał ją w działalności pisarskiej, pomagał zbierać materiały. 

Z wybuchem wojny w 1939r. pisarka przeniosła się do Warszawy gdzie pracowała ofiarnie w Podziemiu. Była więźniem obozu w Oświęcimiu. Po wojnie w 1945 roku musiała uchodzić na Zachód (Szwecja, Anglia). Los uchodźcy nie był łatwy, dlatego w roku 1957 wróciła z mężem do Polski o osiadła w Górkach, w małym domku obok spalonego dworu. Pozostała zdecydowanie pisarką katolicką , za co popadła w niełaskę władzy ludowej. Swym ideałom została wierna aż do śmierci. Zmarła w szpitalu w Bielsku-Białej 9 kwietnia 1968r. Została pochowana na góreckim cmentarzu przez bpa katowickiego H. Bednorza. Staraniem męża Zygmunta i kilku życzliwych osób, powstało muzeum im. Zofii Kossak w Górkach Wielkich (1970r.) oraz Towarzystwo im. Zofii Kossak, obecnie z siedzibą w Górkach Wielkich. 

W jej bogatym dorobku literackim znalazły się między innymi książki: „Błogosławiona wina”, „Z miłości”, „Szaleńcy Boży”. Wprowadziła do literatury ogólnopolskiej tematykę śląską, pisała o historii i walce o zachowanie polskości na Śląsku: „Wielcy i mali”, „Nieznany kraj”, Z dziejów Śląska”, „Skarb śląski”, „Na Śląsku”. Temat śląski pojawia się także ubocznie w głównym jej dziele, powieści „Krzyżowcy”, z którą wiążą się dalsze powieści z dziejów krucjat „Król trędowaty” i „Bez oręża”. Pierwsza jej powieść „Pożoga” powstała gdy w czasie wojny bolszewickiej musiała z rodziną uciekać do Warszawy. Na emigracji napisała książkę o obyczaju i pejzażu polskim „Rok polski”. Tam też zaczęła pisać „Dziedzictwo” – sagę rodzinną Kossaków. Przeżycia oświęcimskie znalazły wyraz w książce „Z otchłani. Wspomnienia z lagru”. Nie można zapomnieć o pięknej baśni związanej z dworem w Górkach Wielkich – „Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata” i o „Bursztynach” gdzie przedstawione zostały obrazy z historii Polski.